آشنایی با درختان بومی ایران

درخت بلند مازو؛

درخت بلند مازو با نام علمی Quercus castaneifolia ، درختی است از تیره راش (Fagaceae) که به طور کلی از نظر قطر و ارتفاع ، بزرگ‌ترین درخت جنگل‌های شمال محسوب می‌شود.

این درخت، مخصوص جنگل‌های قفقاز و خزری است و در جنگل‌های شمال ایران از جلگه‌های ساحلی تا ارتفاعات بالایی و از جنگل‌های گلی داغ  و گلستان و گردنه چناران تا آستارا پراکنده است.

این گونه، جامعه‌هایی خالص یا آمیخته با ممرز تشکیل می‌دهد و تا ارتفاع ۲۱۰۰ متری از سطح دریا، بالا رفته است و چوب سخت و مرغوبی دارد.

بلند مازو ممکن است به قطر ۳/۵متر و ارتفاع   ۴۰متر برسد و از این نظر حتی از درخت بزرگ افرا نیز پیشی می‌گیرد.

بلند مازو، نورپسند بوده و بیشتر در جنگل‌های جلگه‌ای و بر روی خاک‌های سنگین و رسی دیده می‌شود و یکی از زیباترین درختان جنگل‌های شمال است. این گونه با وجود نورپسندی ، در دوره نهالی، باید در پناه دیگر درختان و نیم سایه باشد تارشد طولی مناسبی کند، در غیر این صورت چنگالی می‌شود.
بلند مازو از نظر سرعت رشد، حالتی در حد راش و افرا دارد و بیش از   ۷۰۰سال عمر می‌کند.
 بلند مازو اغلب در دامنه‌های جنوبی جنگل‌های شمال که آفتاب گیرتر است می‌روید و به دلیل داشتن چوب با ارزش، مورد استفاده گسترده روستاییان قرار می‌گیرد.  درجنگل‌های شمال هرچه ‌از شرق به غرب برویم، از تعداد این درخت کاسته می‌شود، به‌طوری که در گرگان، بلند مازو مناطق وسیعی را پوشانده ولی در غرب گیلان، به دلیل اسیدی بودن خاک، تعدادشان کم است.

از بلند مازو، ماده‌ای به نام " تانَن" گرفته می‌شود که در چرم‌سازی کاربرد دارد و با توجه به این که این درخت در جنگل‌های زاگرس نیز می‌روید، در قدیم و در هنگام قحطی، ساکنان آن مناطق، از بذر آن، نوعی نان درست می‌کردند.
 پوست تنه درخت بلندمازو و حتی برگ آن دارای مقدار زیادی " تانن " است و مقدارآن در   ۸تا   ۲۵سالگی به   ۱۶درصد می‌رسد. چوب این درخت، سخت و نفوذ ناپذیراست و برای تهیه تخته بشکه و درمصارف روستایی برای ساخت در و پنجره، ستون و تیر ساختمان به کار می‌رود و از اینرو مورد بهره‌بردای زیادی قرار میگیرد.
شاخه های جوان آن گوشه دار و کمی خزی است که بتدریج صاف می شود و دارای عدسک های کوچک و متعدد و برجسته است، جوانه هایش شبه تخم مرغی کند با فلس های تخم مرغی کند و خزی است که با گوشوارک های باریک نخی احاطه شده است.

نام های محلی بلند مازو در شمال ایران:
بلندمازو ( لاهیجان، عمارلو، دیلمان) مازو، میزی، موزی ( در گیلان و مازندران و گرگان) سیاه مازو ( کجور) اشپر ( دراطراف رشت) پالوط ( آستارا) مایزو ( تالش )